एक जिल्हा एक उत्पादन

आत्मनिर्भर भारताचे ध्येय गाठण्यासाठी, केंद्र सरकारने देशातील सर्व राज्ये / केंद्रशासित प्रदेशांमध्ये एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP)) सुरू केले आहे .जिल्ह्यातील उत्पादनाची  सुप्त  क्षमता विकसित करण्यासाठी, आर्थिक विकासाला चालना देणे, रोजगार निर्मिती आणि ग्रामीण उद्योजकता निर्माण करणे या दिशेने एक परिवर्तनकारी पाऊल म्हणून  देशातील प्रत्येक जिल्ह्यातून (एक जिल्हा – एक उत्पादन) किमान एक उत्पादन निवडणे, ब्रँडिंग करणे आणि त्याचा प्रचार करणे हे या उपक्रमाचे उद्दीष्ट आहे, जेणेकरून सर्व क्षेत्रांमध्ये सर्वांगीण सामाजिक-आर्थिक विकास होऊ शकेल.

वर्धा जिल्ह्याचे एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) उत्पादन :

सुती धागा वर्धा जिल्ह्याचे एक जिल्हा एक उत्पादन म्हणून अधिसूचित आहे. वर्ध्यात महात्मा गांधींनी चालवलेल्या चरखा या हाताने चालणाऱ्या फिरत्या चाकाचा वारसा वर्ध्यात आजतागायत सुरू आहे. अनुकूल भौगोलिक परिस्थितीमुळे मुबलक कापूस उत्पादन , ६५+ जिनिंग व ६ विणकाम व प्रक्रिया कारखाने यामुळे वर्ध्याची कापूस धाग्याची ओळख निर्माण होते.

भारताच्या मध्यभागी वसलेल्या वर्धा जिल्ह्यात , कापूस लागवड आणि कापड कारागिरीचा  समृद्ध वारसा लाभला आहे. हा जिल्हा सुती धाग्यांच्या गुणवत्तेसाठी प्रसिद्ध आहे.

“एक जिल्हा एक उत्पादन” या दूरदर्शी उपक्रमांतर्गत वर्ध्याचे सुती धागे आर्थिक सक्षमीकरण आणि शाश्वत विकासाचे  साधन म्हणून उदयास आले आहेत. भारतातील प्रत्येक जिल्ह्याच्या सामर्थ्याचा उपयोग करण्याच्या उद्देशाने आखलेल्या या कार्यक्रमाने कापूस धागा उत्पादनाचे केंद्र बनण्याच्या दिशेने वर्धाचा प्रवास उत्प्रेरित केला आहे.

 वेळोवेळी मिळालेल्या तंत्रज्ञानाचे पालन करून, वर्ध्याचे कारागीर स्थानिक पातळीवरून मिळणाऱ्या कापूस तंतूंचे चांगल्या प्रतीच्या धाग्यात रूपांतर करतात. हे सुत केवळ वर्ध्याच्या सांस्कृतिक ओळखीला मूर्त रूप देत नाही तर ग्रामीण उपजीविका वाढवण्यासाठी महत्वपूर्ण कार्य करते.

“एक जिल्हा एक उत्पादन” हा उपक्रम सामाजिक-आर्थिक वाढीसाठी उत्प्रेरक म्हणून काम करतो, उद्योजकतेला चालना देतो आणि वर्धा जिल्ह्यामध्ये समृद्धीचा प्रभाव निर्माण करतो. वर्धा जिल्ह्याच्या सुती धाग्याला त्याचे प्रमुख उत्पादन म्हणून प्रोत्साहन देऊन, हा उपक्रम केवळ पारंपारिक कारागिरीचे जतन करत नाही तर या क्षेत्राला उज्वल, अधिक शाश्वत भविष्याकडे घेऊन जात आहे.

थोडक्यात, “एक जिल्हा एक उत्पादन” च्या छत्राखाली वर्धा जिल्ह्याचे सूती धागे, एक सर्वसमावेशक अर्थव्यवस्थेला आकार देण्यासाठी स्थानिक विणकरांचे  कौशल्य आणि सामूहिक कृतीच्या सामर्थ्याचा हा  पुरावा आहे.

एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP)ला प्रोत्साहन देण्यासाठी कृती आराखडा अहवालातील ठळक मुद्दे :-

भारतात जागतिक दर्जाच्या कापड निर्मिती पायाभूत सुविधा निर्माण करण्यासाठी एसआयटीपी सुरू करण्यात आली आहे. एसआयटीपी मॉडेलअंतर्गत कापड निर्मिती युनिट उभारण्याचे एसआयटीपी चे उद्दिष्ट आहे.

• वर्धा येथील जिल्हा उद्योग केंद्रात जिल्हा प्रशासनातर्फे डेडिकेटेड एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) सेल ची स्थापना करण्यात आली आहे
• एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) उत्पादन आणि निर्यातीला प्रोत्साहन देण्यासाठी नियमित परिषदा, कार्यक्रम, कार्यशाळा आणि बैठका आयोजित केल्या जातात
• देशभरात एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) उत्पादनांच्या विक्री आणि खरेदीला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारी ई-मार्केटप्लेस (GEM) प्लॅटफॉर्मवर एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) GEM बाजार सुरू करण्यात आला.
• मार्च २०२३ मध्ये नागपुरात झालेल्या जी-२० बैठकीसारख्या विविध आंतरराष्ट्रीय व्यासपीठांवर एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) उत्पादने प्रदर्शित केली गेली.
• यासंदर्भात शैक्षणिक संस्था आणि औद्योगिक संघटनांशी सामंजस्य करार करण्यात आले आहेत.

जिल्हा निर्यात प्रोत्साहन समिती (DEPC) स्थापन करण्यात आली आहे. जिल्ह्यासाठी एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) जिल्हा कृती आराखडा तयार करण्यात आला आहे.

• डीजीएफटी, ईपीसी, अर्न्स्ट अँड यंग(Ernst and Young) सारख्या कंपन्यांशी सल्लामसलत करून प्रचार आणि जनजागृती उपक्रम राबविले जात आहेत.
• सिंधी ड्राय पोर्ट, वर्धा आयसीडी, राष्ट्रीय महामार्ग, द्रुतगती महामार्ग आदींच्या माध्यमातून रसद आणि पायाभूत सुविधा सुधारल्या जात आहेत.

एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP)साठी जिल्हा नोडल अधिकारी, नोडल विभाग आणि समर्पित पथकाचा तपशील :-

• जिल्हा नोडल अधिकारी – श्री.सुनील हजारे, महाव्यवस्थापक,

                     जिल्हा उद्योग केंद्र, वर्धा

• नोडल विभाग- जिल्हा उद्योग केंद्र, वर्धा

• वर्धा जिल्हा एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) टीम –

एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP)साठी समर्पित हेल्पलाइन किंवा कॉल सेंटर / सपोर्ट डेस्क

• हेल्पलाईन नंबर – +917152246056

एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) उपक्रमांतर्गत जिल्हा प्रशासनामार्फत राबविण्यात येत असलेल्या उपक्रमांची यादी.

• एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP)ला प्रोत्साहन देण्यासाठी जिल्ह्यात डीईपीसीच्या बैठका घेतल्या जात आहेत.
• 5 ऑक्टोबर 2023 रोजी डीआयसीने आयोजित केलेल्या एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) आणि एक्सपोर्टर्स कॉन्क्लेव्ह.
• डीआयसी वर्धा तर्फे सेक्टर स्पेसिफिक (जिनिंग, स्पिनिंग) मेळाव्याचे आयोजन केले जाते.
• कापसाचा दर्जा सुधारण्यासाठी कृषी विभागातर्फे ‘स्मार्ट कॉटन‘ प्रकल्प राबविण्यात येत आहे.
• खादी व सूती धाग्याची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी जनजागृतीसाठी टूलकिट उपलब्ध करून दिले जातात

सध्याचे भागधारक आणि पुढच्या पिढीतील भागधारकांसाठी आयोजित केल्या जात असलेल्या एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) संवेदनशीलता कार्यशाळांचा तपशील

• कृषी विभागातर्फे शेतकरी मैदानी शाळा व कार्यशाळा
• प्रदूषणमुक्त कापसासाठी स्मार्ट कापूस प्रकल्प
• सुधारित गुणवत्ता व उत्पादनासाठी कृषी विज्ञान केंद्रामार्फत नियमित विस्तार उपक्रम
• एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) निर्यातीवर जिल्हा निर्यात प्रोत्साहन परिषदेचा भर
• एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) – जिल्हा उद्योग केंद्रातर्फे तज्ज्ञ आणि निर्यात प्रोत्साहन परिषदेच्या (ईपीसी) प्रतिनिधींच्या सत्रांद्वारे संवेदनशीलतेसाठी निर्यात परिषदेचे आयोजन
• सूती धाग्यासाठी क्लस्टरला प्रोत्साहन देण्यासाठी कार्यशाळा आणि संबंधित समस्यांचे निराकरण

लाभार्थ्यांना मार्गदर्शन देणाऱ्या मार्गदर्शकांची यादी.

निधी सहाय्य उपलब्ध आहे, त्याचा लाभ घेण्यासाठी स्पष्टपणे निर्धारित कार्यपद्धती आहे

केंद्र सरकारच्या योजना

भारतात जागतिक दर्जाच्या कापड निर्मितीपायाभूत सुविधा निर्माण करण्यासाठी एकात्मिक टेक्सटाईल पार्क (एसआयटीपी) योजना सुरू करण्यात आली आहे. एसआयटीपी मॉडेलअंतर्गत कापड निर्मिती युनिट उभारण्याचे एसआयटीपी चे उद्दिष्ट आहे.

प्रॉडक्शन लिंक्ड इन्सेंटिव (पीएलआय) योजना :

 पीएलआय योजनेचा उद्देश देशातील एमएमएफ कपडे आणि कापड आणि तांत्रिक कापड उत्पादनांच्या उत्पादनास प्रोत्साहन देणे आहे जेणेकरून वस्त्रोद्योगआकार आणि प्रमाण प्राप्त करण्यास सक्षम होईल; जागतिक स्तरावर स्पर्धात्मक बनणे आणि लोकांसाठी रोजगाराच्या संधी निर्माण करणे.

पीएम मेगा इंटिग्रेटेड टेक्सटाइल रीजन अँड अपैरल (मित्रा) पार्क योजना :
वस्त्रोद्योग मंत्रालयाने एकूण 4,445 कोटी रुपयांच्या खर्चासह 7 मेगा इंटिग्रेटेड टेक्स्टाइल रीजन आणि कपडे (पीएम मित्र) पार्क ची स्थापना करण्यासाठी अधिसूचना जारी केली आहे.

सुधारित तंत्रज्ञान अद्ययावतीकरण योजना (एटीयूएफएस):

एटीयूएफएसचा उद्देश वस्त्रोद्योग यंत्रसामग्रीच्या तांत्रिक उन्नतीसाठी आहे.
सूक्ष्म व लघु उद्योग – क्लस्टर विकास कार्यक्रम.

प्रधानमंत्री रोजगार निर्मिती कार्यक्रम (पीएमईजीपी):
  उत्पादन आणि सेवा उपक्रमांसाठी लाभार्थ्यांना देण्यात येणाऱ्या प्रकल्प खर्चाच्या 15-35% क्रेडिट बेस्ड सबसिडी

राज्य सरकारच्या योजना

प्रोत्साहनाची पॅकेज योजना :

गुंतवणुकीवर आधारित प्रोत्साहन योजना वीज शुल्क सवलत, वीजदर अनुदान, औद्योगिक प्रोत्साहन अनुदान इत्यादी बाबतीत दिली जाते.

सीएमईजीपी योजना
लाभार्थ्यांना उत्पादन व सेवा कार्यासाठी देण्यात येणाऱ्या प्रकल्प खर्चाच्या १५ ते ३५ टक्के क्रेडिट बेस्ड सबसिडी.

एकात्मिक व शाश्वत वस्त्रोद्योग धोरण २०२३–२०२८
महाराष्ट्र राज्य औद्योगिक क्लस्टर विकास कार्यक्रम.

जिल्ह्यात एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) उपक्रमाला चालना देण्यासाठी लागू करण्यात आलेले किंवा सुधारित केलेले नियम, कायदे, कायदे, शासकीय योजनांचा तपशील

• शासकीय ई–मार्केटप्लेसवर GEM एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) बाजार: देशभरात एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) उत्पादनांच्या विक्री आणि खरेदीला प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकारी ई-मार्केटप्लेसवर (जीईएम) एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) जीईएम बाजार सुरू करण्यात आला.
• अॅमेझॉनवरील एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) बाजार::

अद्वितीय भारतीय उत्पादनांचा कॅलिडोस्कोप एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) (वन डिस्ट्रिक्ट वन प्रॉडक्ट) च्या सहकार्याने तयार करण्यात आला आहे, ज्याचा उद्देश 758 भारतीय जिल्ह्यांमध्ये संतुलित प्रादेशिक विकासास चालना देणे आणि सर्व क्षेत्रांमध्ये सर्वांगीण सामाजिक-आर्थिक विकास सक्षम करणे हा भारताच्या माननीय पंतप्रधानांचा दृष्टीकोन प्रकट करणे आहे.

गुणवत्ता आश्वासन प्रयोगशाळा / प्रमाणपत्र प्रयोगशाळा / प्रक्रिया युनिट्स / गुणवत्ता पायाभूत सुविधांचा तपशील संपर्क तपशीलांसह

• सेंट्रल इन्स्टिट्यूट फॉर रिसर्च ऑन कॉटन टेक्नॉलॉजी (सर्कॉट) – वायुसेना नगर, नागपूर, महाराष्ट्र 440023
• केंद्रीय कापूस संशोधन संस्था (वर्धा रोड, नागपूर, महाराष्ट्र 441108
• महात्मा गांधी ग्रामीण औद्योगिकीकरण संस्था (एमजीआयआरआय), वर्धा
• बॉम्बे टेक्सटाईल रिसर्च असोसिएशन (बीटीआरए) –लालबहादूर शास्त्री मार्ग, घाटकोपर (पश्चिम), मुंबई – ४०० ०८६
• साऊथ इंडिया टेक्सटाइल रिसर्च असोसिएशन (सिट्रा) – कोईम्बतूर
• एसीएमई एंटरप्रायजेस (कॅलिब्रेशन लॅबोरेटरी), नागपूर
• अर्थकेअर लॅब्स प्रा.लि.

एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP) उपक्रमांतर्गत मदत घेणाऱ्या लाभार्थ्यांना संस्थात्मक मदत पुरविणाऱ्या विभागांचा तपशील

• महाराष्ट्र औद्योगिक विकास महामंडळ
  सेवाग्राम रोड, वर्धा, महाराष्ट्र 442001
• जिल्हा उद्योग केंद्र
  सिव्हिल लाइन्स, जिल्हाधिकारी कार्यालयाजवळ, वर्धा, 442001
• वस्त्रोद्योग
  रेडक्रॉस रोड, सिव्हिल लाइन्स, नागपूर 440001
• कृषी कार्यालय
  सिव्हिल लाइन्स, जिल्हाधिकारी कार्यालयाजवळ, वर्धा, 442001
• महात्मा गांधी ग्रामीण औद्योगिकीकरण
  संस्थामगनवाडी, वर्धा, महाराष्ट्र 442001
• जिल्हा कौशल्य विकास, रोजगार व उद्योजकता मार्गदर्शन केंद्र
  तिसरा मजला, प्रशासकीय इमारत, सिव्हिल लाइन्स, वर्धा 442001

जिल्हा/राज्य/इतर सोशल मीडिया वेबसाइटद्वारे ODOP हँडल टॅगिंगद्वारे केलेल्या कार्याची प्रचार-प्रसिद्धी (स्थानिक भाषेतील प्रचारात्मक क्रियाकलापांसह):
एक जिल्हा एक उत्पादन माहितीपट यु ट्यूब लिंक :

https://tinyurl.com/3sxcvrat

एक जिल्हा एक उत्पादन प्रसिद्धी फेसबुक लिंक :

https://fb.watch/s88b8yEhZ7/
एक जिल्हा एक उत्पादन प्रसिद्धी ट्वीटर लिंक :
https://x.com/DicWardha/status/1791368440273674257

• सपोर्ट डेस्क-didic.wardha@maharashtra.gov.in/didic.wardha@gmail.com

फेसबुक: https://www.facebook.com/Dicwardha

 तक्रार निवारण फॉर्म व QR कोड  :

https://forms.gle/hV8KxfqNKfTLfRNU6

निर्यात मार्गदर्शिका  लिंक व QR कोड :

https://tinyurl.com/29ezn4wn

आगामी आयोजित कार्यक्रम” लिंक व QR कोड  :

https://tinyurl.com/3zwbcwts

एक जिल्हा एक उत्पादन (ODOP)अधिकृत विक्रेते यांची यादी: